Богдын засгийн газар үндсэндээ Ховдыг авах боломжгүй, тэнд байгаа манж-хятад цэргийн хүчийг дийлэхгүй, мөн цаанаасаа маш амархан хятадын цэрэг нэмэгдэн ирэх боломжтой бөгөөд тэдэнд нийслэл Хүрээнээс замдаа ядарч туйлдан очихтой адил асуудал тохиолдохгүй тул Ховдын хязгаарыг үндсэндээ орхих бодолтой байлаа.
Тэнд байсан манж-Монгол цэргийн 1-р хүн болох туслах жанжин Магсаржав бас тийм бодолтой байсан тул бүх зүйлээ орхиод тамгаа өвөртлөн Богдын Хүрээнд хүрч ирэв.
Мэдээж авчирсан мэдээ муу байв. Харин яг энэ үед халимаг залуу Жа лам баруун Монголчуудыг удирдан босож Богдын Хүрээ рүү элч илгээн "Манай талд 5000 баруун Монголчууд бэлэн байна. Та нар дэмжээд өгвөл..." гэсэн хэл өгсөн нь Хүрээнийхэнд баруун хязгаарын асуудлыг дахин шинээр харах боломжийг өгчээ.
Ингээд 300-500 орчим цэргийг Магсаржаваар удирдуулан Ховдын зүг хөдөлгөж. Жа лам цаанаас ирж байсан манж-хятад цэргийг тосон байлдаад устгав. Түүний ачаар Улиастай, Улаангомыг 5 сард, Ховдыг 8 сард чөлөөлөв. Түүнд Номун хан аймаг байгуулах эрхийг олгож хошуу түшээ гүн цол хайрлав.
Жа лам олзлогдсон манж-хятад цэргүүдийг Монгол хүний санаанд оромгүй аймшигтай хэрцгийгээр яргалан устгасан нь Хүрээнийхний айх, гайхах бас дургүйцэл хүргэх эхлэлийг тавьжээ. Тухайн үед Хятадад хар тамхийг хориглож байсан. Улиастайд байсан хятадууд хар тамхи тариалан ашигладаг байсныг Жа лам устгасан юм. Бароны Төвд рүү явуулсан бүх элч нарыг алж, алт мөнгийг нь дээрэмдэн хураав. Орон нутгийн том толгойлсон ноёд, лам нарын ааш авирыг дарснаар Монгол Улс бүтэн газар, нутаг устайгаа үлдэх эхлэлийг тавьсан.
Тэрээр 3 улсын гэрээг эсэргүүцэн далдаас удирдан хэл ам хийгээд байсан тул Орос Хятад талаас хатган түүнийг бариулан хорьж уг гэрээгээ байгуулжээ. Хожим Оросууд, Тагна Туваг авах үед хамгийн их саадтай хүн мөн тул Жа ламыг Ардын намынхны гараар түүнийг хороолгон Туваг нэгтгэх үйлийг гүйцэлдүүлжээ. Хэдийгээр Жа лам сайнтай, муутай үйлийг үйлдсэн ч гэлээ Монголын төлөө хүн байсан ажээ.
Тэр хэрвээ байгаагүй бол Ховдын хязгаар хилийн цаана үлдэх байжээ.
@ Батхүүгийн Ган-Эрдэнэ
Jaa. .lam. Jinhene. .mongol. .zurh. .tsohilson. .mongol. .baatar. .hun .blaa. Tu iig. Horoolgood. .Orosuud. .Tagna. .Tuwag. .maani. Luiwardaad .awchihsan. .yum. .dhuu .dee tegeed. Howdiig. .masni. Bad tadlan. .awah. Sonirholtoi. Bsniig. .mongold. Bgaa. Zarim. Uhruud. .oilgohiig. .ogt. Husehvui. L. Bgaa shuu .dee
ЖАА .ЛАМ .ДАМБИЙЖАА .БОЛ .МОНГОЛЫН .БАРУУН . ХЭСГИЙГ .ОРОСУУДААС .ХАМГААЛАН .ОРОСУУДЫГ .НУТГААСАА .ХѲѲН .ТУУЖ .ЭНЭ ХЭСГИЙГ .ОРОСУУД .ОЛНООРОО .ОРЖ .ИРЭЭД ТЭГЭЭД .тЭНДЭЭ .СУУРЬШИН .МОНГОЛЫН МААНЬ .ГАЗАР .ѲѲРИЙН БОЛГОХ ТОМ .ЗОРИЛГОТОЙ БАЙСАН ч ДАМБИЙ .ЖАА .ЗѲВШѲѲРѲѲГҮЙ .ГЭСЭН ОРОСУУД АРГаА .БАРИАД .МОНГОЛЧУУДАД .ХОВ .ХЭЛЖ .БАРИУЛЖ БАЙСАН .ГЭДЭГ.
Ёстой худлаа түүх байна. Түүхийг зохиогоод биччих юм даа.
"...Манж-хятад цэргийн хүчийг дийлэхгүй...", "...манж-монгол цэргийн 1-р хүн ... тамгаа өвөртлөн Богдын Хүрээнд ... ирэв..." гээд байх юм. Аль аль нь манжийн цэрэг байж хоороондоо тулалдаад байгаа юм уу.
Ene chini l ter ued Ja lamtai hamt baisan odoo ali hediin burhniihaa orond odson hugshidiin yaridag baisan unentei niitsej baigaa unen delgegdej baina daa. Ja lamiin huchiig ashiglaj baruun hayazgaariig tuvhunuulchiheed orosiin hatgaasaar Ja lamaa tsaash ni haruulsan ni todorhoi baigaa yum. Dambiijaa kinog uzsen hogshid ene hudlaa gej uursaj baisniig bi sanaj baina. Uuniig ted tengerees harj sonsdog bol odooch gesen suns ni ch bolov amarch baigaa baihdaa6
Манжийн доор Монгол, Хятад хоёул байсан. Манжууд аль аль талийг нь баримталсан хүчин байсан гэсэн үг.
1911 ОНД ЯМАР БАРОНЫ ЭЛЧ НАРЫГ АЛЖ ДЭЭРЭМДСЭН ЮМ БЭ. ХЭН ГЭДЭГ БАРОН ЮМ БОЛ. УНГЕРН БОЛ ЖИЖИГ УНТЕР ОФИЦЕР УЛИАСТАЙД БАЙСАН БАЙЖ МАГАД
Худалаа бичвэр байна. Жа ламыг Ховдод бадарчилж явахад Жалханз хутагт хэрэг болох хүн гэж Ховдын хязгаарын ноёдын дотор танилцуулж гаргаж ирсэн юм. Бурдуковын тэмдэглэл л дээр их тодорхой бий. Ямар ч Жа ламын захиа зана энэ тэр гэж байхгүй
Бурдуковын бичснээр баруун монголын ойрд ноёд НАцаг ноен Балт ванДүрвэд далай хан нар хятадаас салах дургүй, тэднээс цалин авч Халхтай нийлэх дургүй байв. АН-н ухуулгаас гадна Жа лам тэднийг их айлгаж хятадаас нь салгаж чөлөөлөх дайнд татан оруулж чадсан юм. Балт ван Шар сумийн нутаг олон мянган торгуудтай харьд үлдсэн юм
Богдын засгийн газар үндсэндээ Ховдыг авах боломжгүй, тэнд байгаа манж-хятад цэргийн хүчийг дийлэхгүй, мөн цаанаасаа маш амархан хятадын цэрэг нэмэгдэн ирэх боломжтой бөгөөд тэдэнд нийслэл Хүрээнээс замдаа ядарч туйлдан очихтой адил асуудал тохиолдохгүй тул Ховдын хязгаарыг үндсэндээ орхих бодолтой байлаа.
ямар баримт байна Худлаа тааж бичсэн юм уу жх сурвалж хаа байна???
ходвын хязгаарын талыг хятадад алдсан бүгдийг алдсан нь одоо харахад зөь байсан байх аа төр үймүүлэх хүнгүй
Hovd!bgaa!bolohoor heruul hiih huntei baihgui bsan bol chi torson ahiinhaa bagalzuurt naaldaad l bosiishte!
Тэр төр үймүүлдэг хүн нь Элбэгдорж уу? Эсвэл Нямдорж юм уу? Аль аль л төр үймүүлэгчид дээ.
Балайраад бгаарай нутган бол монголдоо бж болноо хүмүүсэн бол бхгүй бсанч яадгим тр чигтэн хятадад бх ёстой нутаг гж хэлж блхгүы бхаа